Reçete’nin bu haftaki konuğu Medical Park Karadeniz Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Can Kaya
Op. Dr. Can Kaya Katarak nedir? Göz tansiyonu ne anlama gelir? Şaşılık nedir? Vr tüm bunların tedavisinde cerrahi yöntemlerin neler olduğunu sizler için anlattı…
KATARAKT NEDİR?
Katarakt, saydam olan göz merceğinin saydamlığını kaybederek görmenin azalmasıdır. Gözün renkli tabakası irisin arkasında yer alan ve saydam bir yapı olan göz merceğinin, görme işlevinde önemli bir rolü vardır. Göz merceğinin saydamlığının azalması, yani katarakt söz konusu olduğunda görme netliği azalacaktır.
KATARAKT İKİ GÖZDE BİRLİKTE Mİ ORTAYA ÇIKAR?
Katarakt, çoğunlukla iki gözü de etkileyen bir rahatsızlıktır. Bazen her iki gözde birlikte başlar ve birlikte ilerleyerek her iki gözün de eşit derecede etkilenmesine sebep olur. Bazen de katarakt tek gözde başlar.
YOLAÇAN NEDENLER NELERDİR?
Katarakta yol açan nedenler çok çeşitlidir. Kataraktların %90 gibi büyük çoğunluğu yaşlılık kataraktı adı verilen ve 60 yaş üzerinde yaşlılığa bağlı olarak oluşan kataraktlardır. Yaşlılık kataraktında, kataraktın nedenini aramaya gerek yoktur. Ancak 50 yaşın altındaki kişilerde görülen kataraktlarda, altta yatan bir sebep mevcuttur.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Katarakt, göz merceğinin değişik bölgelerinden başlar ve buna göre de hasta farklı görme şikâyetleriyle doktora başvurur. Hastaların tümünde ortak şikâyet, görmenin azalması ve bulanık görmedir.
TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Katarakt'ın bugün için tek tedavi şekli cerrahidir (ameliyattır). Çocuk veya yaşlı kataraktlarının ameliyatlarında teknik olarak bazı faklılıklar olmakla birlikte katarakt ameliyatında yapılan işlem, kataraktın alınıp yerine bir göziçi merceği yerleştirilmesinden ibarettir. Katarakt tedavisinde yapılan cerrahi ile göz içerisine uzağı gösteren mofokal, uzak ve yakını gösteren trifokal yada astigmatta var ise toriktrifokal mercek takılarak hasta uzakta ve yakında gözlüksüz hale getirilebilir.
KATARAKT AMELİYATI NASIL YAPILIR?
Katarakt ameliyatı çocuklarda genel anestezi ile erişkinlerde ise lokal anestezi ile yapılmaktadır. Lokal aneztezi enjeksiyonla (iğneyle) veya enjeksiyonsuz (iğnesiz); damla ile yapılabilir. Günümüzde katarakt ameliyatı, halk arasında ''laserle katarakt ameliyatı'' olarak bilinen tıbbi adı ''FAKOEMÜLSİFİKASYON'' veya kısaca ''FAKO'' olarak isimlendirilen bir teknikle yapılmaktadır. Bu teknik, halk arasında ''dikişsiz katarakt ameliyatı'' olarak isimlendirilmektedir.
GLOKOM (GÖZ TANSİYONU YÜKSEKLİĞİ) NEDİR?
Glokom, göziçi basıncının yükselmesi nedeniyle görme sinirinin giderek zayıflamasına ve böylece görme kaybına yolaçan ciddi bir hastalıktır. Birçok glokom çeşidi vardır. Fakat en sık görülen glokom tipi açık açılı glokomdur.
GLOKOM CİDDİ BİR HASTALIK MIDIR?
Glokom, sinsi bir hastalıktır. Çoğunlukla ileri dönemlere kadar hiçbir belirti vermez ve doktor muayenesi olmadıkça ortaya çıkarılması güç bir hastalıktır. Glokom yavaş seyreden, fakat sürekli ilerleyen ve giderek göz siniri tahribatına yani görme kaybına yolaçan karakteristik bir belirtisi bir belirtisi olmayan kronik bir göz hastalığıdır. Tedavi edilmediğinde kesinlikle görmenin tümüyle kaybına neden olan bir hastalık olduğundan, teşhis edildiğinde hastalığın niteliği ve ciddiyeti, doktor tarafından hastaya ve hasta yakınlarına tüm açıklığıyla anlatılmalıdır.
TEDAVİSİNDE ÜÇ YOL MEVCUTTUR
1) İlaç tedavisi 2) Laser uygulaması 3) Cerrahi tedavi (Ameliyat)
ŞAŞILIK NEDİR?
Şaşılık, normalde birbirine paralel olan iki göz ekseninin paralelliğinin bozulması şeklinde tanımlanabilir. Ancak, şaşılık sadece basit olarak göz eksenlerinin paralelliğinin bozulmasından ibaret olmayıp gözlerin birinde veya her ikisinde değişik derecelerde görme bozukluğu da mevcuttur.
ŞAŞILIKTA GÖRME TEMBELLİĞİ NEDİR?
Eğer kayan göz, diğer gözden çok daha zayıf görme düzeyindeyse yani görme tembelliği varsa, bu durumda sadece gözlük takılması, görme düzeyinin artması için yeterli olmayacaktır. Bu hastalarda, kaymayan göz, tembelliğin derecesine göre her gün belirli sürelerle kapatılarak kayan ve tembel olan gözün görme derecesinin arttırılmasına çalışılır.
BEBEK NE ZAMAN GÖZ DOKTORUNA GÖTÜRÜLMELİDİR?
Anne-baba, bebekte veya çocukta herhangi bir göz rahatsızlığından şüpheleniyorsa hemen bir göz doktoruna başvurmalıdır. Göz muayenesi için bebeğin belirli bir aya veya yaşa gelmesi beklenmemelidir. Bebeklerde ve küçük çocuklarda göz muayenesi genellikle çok güç olmaktadır, fakat imkansız değildir.
BEBEKLERDE VE ÇOCUKLARDA GÖRME BOZUKLUKLARI BELİRTİLERİ NELERDİR?
Bebekte içe kayma varsa çoğunlukla, hipermetropi ve görme tembelliği ile birliktedir. Bu durumda tedavi için bebeğin büyümesinin beklenmesi yapılabilecek büyük bir hatadır. Çünkü şaşılıklarda, hiç beklenilmeden bir an önce gözdeki bozukluğun ve derecesinin, varsa görme tembelliğinin tespit edilip hemen uygun gözlüğün verilerek uygun tedaviye başlanılması son derece önemlidir.
BEBEKTE GÖZYAŞI KANALI TIKANIKLIĞI NEDİR?
Yeni doğan bebeğin bir veya her iki gözünde sürekli sulanma ve çapaklanma görülürse, göz yaşı kanallarının doğuştan tıkalı olabileceği düşünülerek bir göz doktoruna başvurulmalıdır. Teşhis doğrulanırsa doktor önce göz yaşı kesesine masaj yapılmasını ve bazı göz damlalarının kullanılmasını tavsiye edecek, sulanma ve çapaklanma düzelmediğinde ise narkoz altında göz yaşı kanalının açılmasını önerecektir. Doğuştan göz yaşı kanalı tıkanıklığı, bebek 18 aylık olmadan önce tedavi edilmelidir.
DİYABETİK RETİNOPATİ NEDİR?
Diyabetik retinopatinin oluşma riski Tip I diyabette Tip II diyabete göre daha fazladır. Diyabetin süresi önemli bir etkendir, 30 yaşından önce diyabet tanısı alındığında diyabetik retinopati oluşma riski 10 yılda %50, 30 yılda %90'dır. Yoğun kan şekeri kontrolü ile diyabetik retinopati oluşması geciktirilebilir. Ayrıca hamilelik de diyabetik retinopati gelişmesini tetikler. Hipertansiyon ve böbrek yetmezliği, iyi kontrol edilmediği taktirde diyabetik retinopatiyi kötüleştirir.
GÖZ TEMBELLİĞİ NE DEMEKTİR?
Göz tembelliği, çocukluk döneminde normal bir görüş gelişmeyen gözdeki görme azlığına denir. Genellikle tek gözde meydana gelir. Sıktır ve yaklaşık her 100 kişiden 2-3`ünde görülür. Göz tembelliğinin tedavisi için ideal zaman bebeklik dönemi veya hayatın ilk yıllarıdır.
KERATOKONUS NEDİR?
Keratokonus gözün ön kısmındaki kornea tabakasının incelmesi ve sivrilmesiyle seyreden, düzensiz astigmatizmaya ve miyopiye yol açarak görme fonksiyonunda azalmaya neden olan ilerleyici bir göz hastalığıdır.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
En sık rastlanan belirtileri kısa sürelerle artan miyopi ve astigmatizma ve buna bağlı olarak sık sık gözlük değişmesi, gözlüğe rağmen iyi görememe, gece görüşünde azalma, ışık hassasiyetinde artış ve okuma zorluğudur.
KİMLERDE GÖRÜLÜR VE NEDEN ORTAYA ÇIKAR?
Cinsiyet farkı göstermeksizin hem kadın hem erkeklerde görülür. Etiyolojide göz kaşımaya bağlı tekrarlayan travma ve genetik faktörler sorumlu tutulmuştur. Sıklıkla gözlerde aşırı kaşınmaya yol açan atopik konjonktivit ve vernal konjonktivit gibi allerjik göz hastalığı olan kişilerde görülür. Ayrıca retinis pigmentosa (tavuk karası hastalığı), Down sendromu, bazı bağ dokusu hastalıkları gibi genetik geçişli tablolarla birlikteliği de bildirilmiştir.
KERATOKONUS TANISI NASIL KONULUR?
İlerlemiş keratokonus hastalarını deneyimli bir göz doktoru standart göz muayenesi ile tanıyabilir. Ancak şüpheli durumlarda Orbscan ve Pentacam gibi özel tetkik cihazlarıyla kornea topografisi ve kalınlık muayeneleri yapılarak tanı konulmaktadır. Bu özel muayene yöntemleri keratokonusun ilerleyip ilerlemediğini saptamak ve yapılacak tedavilerin sonuucunu değerlendirmek için de kullanılmaktadır.
KERATOKONUS TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?
Keratokonus tedavisinde ilk adım eğer hastalık ilerleme döneminde ise ilerlemenin durdurulmaya çalışılmasıdır. Hastalık ilerleme hızı kişiden kişiye değişkendir ve ilerleme genellikle gençlerde görülür. İlerleme olup olmadığını anlamak için 3- 4 ay ara ile muayeneler tekrarlanır. İlerlemesi durudurulmuş keratokonus hastalarının görme keskinliğini artırmak için uygulanan diğer yöntemler kornea içi halka uygulanması, göz içi lens uygulanması ve kornea naklidir.
KOLLAJEN ÇAPRAZ BAĞLAMA (CROSSLİNKİNG) TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Bugün için ilerlemeyi durdurmak için kanıtlanmış tek yöntem “crosslinking” (CCL) yöntemidir. Ancak CCL yönteminin emniyetle uygulanabilmesi içinse teşhiste geç kalınmamış olması, yani korneanın aşırı incelmemiş olması gereklidir. CCL yönteminde hastanın gözüne riboflavin damlası damlatıldıktan sonra göze ultraviole ışığı uygulanır.
KORNEA İÇİ HALKA YÖNTEMİ NEDİR?
Halka yönteminde polimetilmetakrilat veya akrilik polimerlerinden yapılmış olan yarım daire şeklinde protezler korneada femto saniye laserle hazırlanan tüneller içine yerleştirilir. Halka yönteminin uygulanabilmesi için keratokonusun ilerlemesinin durmuş olması gereklidir; bu nedenle halka öncesi CCL tedavisi uygulanmış olmalıdır.
GÖZ İÇİ LENSİ UYGULAMASI NEDİR?
İlerlemesi durmuş keratokonus hastaları eğer kontakt lens ve halka tedavilerinden faydalanamıyorsa miyopi ve astigmatizmayı gidermeye yönelik diğer bir tedavi seçeneği göz içi lensi uygulanmasıdır. Bu lensler kişinin kendi saydam lensi üzerine veya renkli iris tabakası üzerine yerleştirilmektedir.
