Demiryolu projeleri kompleks ve rijit yatırımlardır.
Demiryolu projeleri için fizibilite etütleri gerçekleştirilirken, ilk yatırım maliyetinin yanı sıra, daha birçok konunun kapsamlı araştırılması gerekmektedir.
Burada belirtilen konular, konunun karmaşıklığını göstermekte olup irdelenmesi gereken konuları sıralamaktadır.
1. Demiryolu projeleri, ulaştırma yapıları içerisinde, en kompleks etüt gerektiren konulardandır.
2.En etkin güzergahın tanımlanmasında ilk adım güzergah analizi olup, bu bağlamda demiryolu yolcu sayısını maksimize eden, geliri maksimize eden, bölgesel mobiliteyi maksimize eden güzergahın belirlenmesi gerekir.
3. Bu anlamda, piyasa-pazar analizleri, tren işletme analizleri, altyapı analizleri sunulmalıdır.
4. Şehir popülasyonları, nufus merkezleri, cazibe unsurları ele alınarak zon analizi yapılmalıdır.
5. Her bir zonda, sosyo-ekonomik veriler, başlangıç-bitiş (OD) etütleri, modal şebeke verileri kullanılmalıdır.
6. Örneğin 1980-1985, 1985-1990, 2035-2040, 2040-2045 yılları arasında ortalama gelişim oranları elde edilmelidir. Bu gelişim oranları, ‘yıllık istihdam gelişim oranları’, ‘yıllık ortalama kişi başı gelir gelişim oranları’, ‘yıllık ortalama nüfus gelişim oranları’ olarak yıllara bağlı çıkarılmalıdır. Gelişim trendi incelenmelidir.
7. OD etütleri 4 mod için yapılmalıdır. Otomobil, otobüs, hava, demiryolu modları için ve de iki farklı seyahat amacıyla ele alınmalıdır. Bu iki farklı seyahat türü, ticari amaçlı (business-iş) ve de iş amaçlı olmayan-kısa mesafeli-banliyö-eğitim-sosyal-rekreasyonal olarak düşünülmelidir.
8. Şehirlerde, şehirlerarası eşleştirmelerde, hava-otobüs-otomobil-demiryolu yolculukları ele alınmalıdır.
9. Zaman ve maliyet verileri dikkate alınmalıdır. Otobüs-hava-demiryolu modları için erişim zamanı ve maliyetleri, terminal bekleme zamanları, uzun mesafeli taşıma süreleri-maliyetleri, çıkış zamanları ve maliyetleri, sürüş güvenliği düşünülmelidir.
10. Otomobil modu için, eğer uygulanabilirse, seyahat süresi ve maliyet bakımından geçiş-giriş ücretleri, park maliyetleri düşünülmelidir.
11. TL/saat olarak demiryolu-hava-otomobil-otobüs trafiği için, iş amaçlı ve diğer amaçlı trafiklerin grafikleri çizilmelidir.
12. Farklı rotalar karşılaştırılırken, örneğin 2000, 2010, 2020 yılları için, demiryolu yolcuları eğer varsa, yolcu kilometreleri, gelirler hesaplanmalı ve tablolaştırılmalıdır.
13. Farklı rotalar için, toplam yolcu sayıları incelenmeli, bu inceleme de şimdiki trafik koridorunda temelde var olan yolcu sayısı, doğal gelişim yolcu sayısı, teşvik edilen talep ve yön değiştiren yolculuklar dikkate alınmalıdır.
14. İşletme planı ve zaman cetvelleri hazırlanmalıdır. İstasyon-şehir, km mesafe, tipik durmaların planlandığı süreler, ekspress seyahat süreleri ve sınırlı durma konuları bütün rotalar için incelenmelidir.
15. Kamyonculuk, otobüsçülük operasyonları, bakım konuları, yiyecek servisleri, oturma ve yerleşme düzenleri, trenlerden beklenen konfor karakteristikleri, istasyon hizmetleri, istasyon bağlantıları, biletlendirme konuları ele alınmalıdır.
16. Farklı rotalar için, kamyon bakımı konuları, tren donanımlarının bakımı konusu, petrol-enerji konusu, istasyon maliyetleri, tanıtım-idari giderler, satış-pazarlama konuları, sigorta konusu, işletme karı düşünülmelidir.
17. Bunlarla birlikte, yüksek hızlı demiryolu ana iz inşaatlarında köprüler, tüneller, sinyalize sistem gereksinmeleri hep birlikte ele alınmalıdır. Farklı rotalarda altyapı maliyetleri çıkarılmalıdır.
18. Sonuç olarak, bütün bu incelemelerin hep bir arada yapılmasıyla birlikte, rotalar konusunda bir kanaat geliştirilmelidir. Ülke gerçeklerine ve menfaatlerine en uygun düşen, en fizibil rotanın belirlenmesi konusu son derece kompleks bir konudur. Bu planların master plan olarak kapsamlı ele alınması gerekmektedir.
