Gelişmiş demokrasi ile yoğrulmuş ülkelerde espri bir iletişim aracı olarak kullanılıyor Konuşma metni içerisine serpiştirilen espriler dinleyenleri rahatlatır. Psikoloji ile bir hüzün doğurur.

Vücut diliyle örtüşen espriler dinleyicilerin dikkatlerini artırır Cenap Şahabettin’in bu konuda çok güzel bir özdeyişi vardır: “Esprili insan güneşe benzer. Girdiği yeri aydınlatır.” Bugün öyle bir ülkede yaşıyoruz ki: insanlarımızın yüzü gülmüyor. İnsanlarımız gergin sinirli… ‘canım’ diyene ‘canın çıksın’ diyecek durumda. Onun için her zamankinden daha çok gülmeceye, fıkraya, espriye ihtiyacımız var.

Toplum öyle bir duruma gelmiş ki: çoğu kez bir fıkra bir espri bile ters tepki yaratabiliyor. Yerimizdi, zamanımıydı der gibi?

Beş on yıl önce Fransa’da bir kampanya başlatılmıştı. Parlamentoda espriye evet ama yalana hayır kampanyası. Bazı yöneticiler maalesef yalanla espriyi karıştırıyorlar. Hangisini nerde, ne zaman kullanacaklarını bilemiyorlar. Genelde yalanı kullanmayı daha cazip buluyorlar.

Bence demokraside yalanın yeri yoktur, olmamalıdır. Ama neylersin bizde geçer akçedir her zaman. Halkımız, “şaşar beşerdir” unutulur gider diye düşünülür herhalde Aslında halkımız çoğu şeyleri… Unutulur görünür, ama unutmaz. Espri demokrasilerin vazgeçilmezidir. Esprileri seçerken çok titiz davranmak zorunluluğu vardır. Öyle kaba-saba espriyi halkımız benimsemez.

Espri bir zekâ ürünü olmalı. Bir buluş zenginliği içermeli.

1950 li yılların sonlarında İsmet paşa ve ekibi mecliste azınlıkta idi. İktidar partisi kendisini ve ekibini konuşturmuyorlardı. O yıllar mecliste sıra kapağı vurarak kâtibin sözünü kesmek moda idi. Bir oturumda yine İsmet paşayı konuşturmamak için sıra kapaklarına vuruyorlardı. Paşa meraklı gözlerle vekillere uzun uzun baktı: “ne oldu size ışıktan mı rahatsız oldunuz” dedi. Mecliste hiçbir tepki gelmedi. Paşa’da rahatlıkla bitirdi. Mesele bir gün sonra anlaşılmış (ışıktan rahatsız olan tek yaratıklar yarasalarmış ) Yine böyle bir kavgalı oturumda laf atmışlar: Bu çirkin kelimeleri kullanan vekilin annesi çok çirkindir konuşmacı kürsüden cevabı yapıştırmış. Doğrudur senin annen kadar güzel ve çekici değildir.

Günümüzde espriyi o kadar ihtiyacımız var ki ama neylersin bizde esprinin yerini yalanla dolduruyoruz yalan o yana yalan bu yana öyle zannediyorum ki bu konuda bir yarışma düzenlense şampiyonluğumuz garanti…