Bilindiği gibi Ukrayna ve Rusya, “Kiev Knezliği” doğumludur. Kiev Knezliğinin etkinliği 9. Yüzyılın sonlarından, 13. Yüzyılın ortalarına kadar devam eder.
Adı geçen devlet, Ukrayna, Rusya ve Belarus’un atası sayılır. Ukraynalı tarihçiler ve akademisyenler Kiev Knezliği’ni Ukrayna Devleti’nin ilk kurucu devleti olarak kabul ederler. Rus tarihçiler ise ilgili devleti, Rus devletinin ilk dönemi olarak benimserler.
Ukrayna ile Rusya arasındaki görüş ayrılıklarından biri de bu kuruluş hikayesinde sergiledikleri yaklaşım farklılıklarıdır.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Ukrayna, çok dalgalı bir süreç yaşadı. Zira bölge uzun zamandan beri; Batı ile Doğunun birbirlerine karşı güç gösterisi sergiledikleri alana dönüşmüştü. ABD ve Avrupa Birliği’nin Ukrayna’yı, Natoya ve Birliğe alma vaatleri askıda kalırken, Rusya gözünü karartarak yeni bir dünya düzeni yaratma arayışının startını Ukrayna’dan verdi.
***
Putinizm, Donetsk vilayetinde ki ayrılıkçı Rus halkının güvenliğini ve haklarını koruma iddiasıyla (ki bunun sözde bir sebep olduğunu herkes biliyor) Ukrayna işgalini başlattı. Böylece bölgenin Rusları; arkalarına büyük bir devleti alarak, dünya gündemine girmiş oldular.
Peki, Donetsk bölgesinde yaşayan “Urum Türklerinin” varlığından haberdar olan var mı? Onların geleceği ve hakları var mı?
Ayrıca Ukrayna’nın değişik bölgelerinde, Rusya ve Beyaz Rusya’da yaşayan Gagavuz Türklerinin varlığından haberdar olan var mı?
***
Türkler tarih boyunca çok geniş coğrafyalarda yaşadılar. Bu yaşantıların çoğu güçlü bir Türk Devleti organizasyonu altında gerçekleşti. Ama bazen başka devletlerin egemenliğinde de varlığını sürdüren Türk toplulukları oldu.
İşte bunlardan biri de Kırım’da yaşayan “Ortodoks Urum Türkleridir.”
Küçük Kaynarca Anlaşması; Özelde Kırım Türklüğü, genelde de Kuzey Türklüğü için büyük felaketlerin yaşanmasına yol açtı.
Rus İmparatoriçesi ll. Katerina, Kırım’da yaşayan Urumları (Greko Tatar) Ukrayna’nın Donetsk bölgesine sürgün eyledi. Urum Türklerinin sürgün hayatı böylece başlamış oldu.
Türk Dünyasının büyük çoğunluğunun haberdar olmadığı ve haklarında doğru düzgün bir çalışma yapılmayan bir Türk Halkı, Ukrayna Urumları.
Kırım Urumları ya da Urum Tatarları diye de bilinen bu Türk topluluğunun; başta dilinin ve diğer kültürel öğelerinin, Anadolu Türkçesine ve kültürüne benzerliği şaşırtıcıdır. Urumca dedikleri dilleri öz Türkçedir.
Urumlar ayrıca; az sayıda da olsa Gürcistan’da, Rusya’da ve Kazakistan’da da yaşamaktadırlar. Urum Türklerini, yine aynı bölgede yaşayan ve Yunanca konuşan “Rumey” adlı halkla karıştırmamak gerekir.
***
Belli ki, Ukrayna Urumlarından haberdar değiliz, ama haberdar olan birileri var!
Kim mi dediniz? Tabii ki Yunanistan.
1990’lardan beri Rumeyleri araştıran Yunanistan, Urumları da ihmal etmemiş, onlara okullar açıp destek vermiştir. Hatta birçok Urum Türkünün Güney Kıbrıs’a ve Yunanistan’a göçünü sağlamışlardır. Görüldüğü üzere onlardan haberdar olan ve onlarla ilgilenen “Fedakar bir devlet” var!
***
Haklarında aza sayıda çalışma yapılan Urum Türklerinin, Kırım’a; Sinop, Trabzon, Erzurum ve Bayburt yörelerinden göçtükleri bilinmektedir. Hatta toplulukla ilgili tanımlamalar arasında “Trabzon Urumları” tanımlaması da vardır.
Savaş bir insanlık suçudur. Orada topyekun bir insanlık dramı yaşanıyor. Maksadım acıları ayrıştırmak değil şüphesiz. Bu savaş bana; tarihsel süreç içerisinde göç üstüne göç, dram üstüne dram yaşayan kardeş bir halkın varlığına dikkat çekme görevini hatırlattı.
Sağlık ve varlık dualarım, onlara ve bütün mazlum halklara.
***
