GÖZ İHMALE GELMEZ

15.12.2023 - 10:09

Medicalpark Karadeniz Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Ahmet Kalkışım, “Çocuklarda miyop nedir? Katarakt nedir? Göztansiyonu nedir? Şaşılık nedir? Cerrahi yöntemler nelerdir?” sorularına cevap verdi

ÇOCUKLARDA MİYOPİ NEDİR?

Miyopi, yakındaki cisimlerin net, uzaktakilerin bulanık görüldüğü bir kırma kusurudur. Ya gözün ön-arka uzunluğu ya da kornea veya lensin kırıcılığı normalden fazla olduğu için gelen ışınlar retinanın üzerinde değil, önünde odaklanırlar. Miyopi kalıtsaldır ve genellikle 8-12 yaşında ortaya çıkar. Ergenlik döneminde vücudun hızlı gelişmesi gözleri de etkilediği için miyopi hızlı bir şekilde artar. Genellikle 20 yaş civarında sabitleşir.

ÇOCUKLARDA HİPERMETROPİ NEDİR?

Hipermetropi, ya gözün ön-arka uzunluğu ya da kornea veya lensin kırıcılığı normalden az olduğu için gelen ışınların retinanın üzerinde değil, arkasında odaklandığı bir kırma kusurudur. Görüntüyü retina üzerine düşürmek için gözün uyum yapması gerekmektedir. Bu uyum sayesinde genç hipermetroplar uzağı da yakını da net görebilirler. Fakat uyum için göz kaslarını zorladıklarından baş ağrısı ve gözlerde yorgunluk gibi şikayetleri olabilir. Miyopi gibi hipermetropi de kalıtsaldır. Bebekler ve küçük çocuklar genellikle hafif hipermetropturlar. Yaşla birlikte göz büyüdükçe hipermetropi azalır.

ÇOCUKLARDA ASTİGMATİZMA NEDİR?

Astigmatizma genellikle korneanın doğal yapısının yumurta gibi oval bir şekle dönüşmesinden kaynaklanan bir kırma kusurudur. Göze gelen ışınlar her açıda eşit kırılmazlar. Bu nedenle cisimler çarpık veya bulanık gözükür. Astigmatizma tek başına veya miyop ya da hipermetropla birlikte olabilir.

BEBEKLERDE KAPALI GÖZYAŞI KANALI NEDİR?

Sağlıklı her 100 bebeğin 20’sinde gözyaşı kanalı doğuştan kapalıdır. Bu bebeklerde gözde şiddetli çapaklanma ve kirli sarı renkte sulanma görülür. Bebek 1 yaşına gelene kadar, gözyaşı kanalı üzerine baskılı masaj yapılması genellikle tedavi edicidir. 1 yaşına kadar açılmayan kanal tıkanıklıklarının tedavisi cerra- hidir.

ÇOCUKLARDA GÖZ TEMBELLİĞİ NEDİR?

Bebek ve çocuklarda, iki göz arasında simetrik olmayan kırma kusuru varsa gözlerden birisinde tembellik (ambliyopi) gelişebilir. Bu risk, en çok asimetrik hipermetropi için yüksektir. Göz tembelliği olan çocuklarda şaşılık sık görülür. Ambliyopi (Göz tembelliği), 7 yaşından önce tedavi edilmelidir.

ŞAŞILIK NEDİR?

Şaşılık, normalde birbirine paralel olan iki göz ekseninin paralelliğinin bozulması şeklinde tanımlanabilir. Ancak, şaşılık sadece basit olarak göz eksenlerinin paralelliğinin bozulmasından ibaret olmayıp gözlerin birinde veya her ikisinde değişik derecelerde görme bozukluğu da olabilmektedir.

ŞAŞILIKTA GÖZ TEMBELLİĞİ NEDİR?

Eğer kayan göz, diğer gözden çok daha zayıf görme düzeyindeyse yani görme tembelliği varsa, bu durumda sadece gözlük takılması, görme düzeyinin artması için yeterli olmayacaktır. Bu hastalarda, kaymayan göz, tembelliğin derecesine göre her gün belirli sürelerle kapatılarak kayan ve tembel olan gözün görme derecesinin arttırılmasına çalışılır.

BEBEK NE ZAMAN GÖZ DOKTORUNA GÖTÜRÜLMELİDİR?

Anne-baba, bebekte veya çocukta herhangi bir göz rahatsızlığından şüpheleniyorsa hemen bir göz doktoruna başvurmalıdır. Göz muayenesi için bebeğin belirli bir aya veya yaşa gelmesi beklenmemelidir. Bebeklerde ve küçük çocuklarda göz muayenesi genellikle çok güç olmaktadır, fakat imkansız değildir. Zamanında doğan bebekler için ilk 3 ay sonunda, 1 yaşında, 4 yaşında ve okul döneminden önce göz muayenesi gereklidir. 36 haftadan erken doğan bebeklerde durum farklıdır ve ilk muayene zamanı doğum sonrası 1. aydır.

BEBEKLERDE VE ÇOCUKLARDA GÖRME BOZUKLUKLARI BELİRTİLERİ NELERDİR?

Bebekler şikayetlerini dile getiremedikleri için görme bozukluğunu rutin muayene haricinde tespit etmek zordur. Fakat gözde kayma varsa bu durum çoğunlukla, hipermetropi ve göz tembelliği ile birliktedir. Bu durumda tedavi için bebeğin büyümesinin beklenmesi yapılabilecek büyük bir hatadır. Çünkü şaşılıklarda, hiç beklenilmeden bir an önce gözdeki bozukluğun ve derecesinin, varsa göz tembelliğinin tespit edilip hemen uygun gözlüğün verilerek uygun tedaviye başlanması gerekir. Daha büyük çocuklarda televizyonu yakından izleme, tablet veya telefona bakarken sık sık gözleri ovalama, okul çağında tahtadaki yazıları görmekte zor- lanma, kitap okurken sıra atlama ve baş ağrısı gibi belirtiler görebilmekteyiz.

KATARAKT NEDİR?

Katarakt, saydam olan göz merceğinin saydamlığını kaybederek görmenin azalmasıdır. Gözün renkli tabakası irisin arkasında yer alan ve saydam bir yapı olan göz merceğinin, görme işlevinde önemli bir rolü vardır. Göz merceğinin saydamlığının azalması, yani katarakt söz konusu olduğunda görme netliği azalacaktır.

KATARAKT İKİ GÖZDE BİRLİKTE Mİ ORTAYA ÇIKAR?

Katarakt, çoğunlukla iki gözü de etkileyen bir rahatsızlıktır. Bazen her iki gözde birlikte başlar ve birlikte ilerleyerek her iki gözün de etkilenmesine sebep olur. Fakat çoğunlukla gözlerden biri diğerinden daha fazla etkilenir. Bazen de katarakt tek gözde oluşur.

KATARAKTA YOL AÇAN NEDENLER NELERDİR?

Katarakta yol açan nedenler çok çeşitlidir. Kataraktların %90 gibi büyük çoğunluğu yaşlılık kataraktı adı verilen ve 60 yaş üzerinde yaşlılığa bağlı olarak oluşan kataraktlardır. Yaşlılık kataraktında, kataraktın nedenini aramaya gerek yoktur. Ancak 50 yaşın altındaki kişilerde görülen kataraktlarda, altta yatan bir sebep olabileceği için araştırma yapılması gerekir.

KATARAKTIN BELİRTİLERİ NELERDİR

Katarakt, göz merceğinin değişik bölgelerinden başlar ve buna göre de hasta farklı görme şikayetleriyle doktora başvurur. Hastaların tümünde ortak şikayet, görmenin azalması, sisli ve bulanık görmedir.

KATARAKTIN TEDAVİSİ NASIL YAPILIR

Katarakt'ın bugün için tek tedavi şekli cerrahidir (ameliyattır). Çocuk veya yaşlı kataraktlarının ameliyatlarında teknik olarak bazı faklılıklar olmakla birlikte ka- tarakt ameliyatında yapılan işlem, saydamlığını kaybeden doğal göz merceğinin alınıp yerine yapay bir göziçi merceği yerleştirilmesinden ibarettir.

Katarakt tedavisinde yapılan cerrahi ile göz içerisine sadece uzağı gösteren monofokal, uzak ve yakını gösteren trifokal yada astigmat da var ise torik trifokal mercek takılarak hasta uzakta ve yakında gözlüksüz görebilir hale getirilebilir.

KATARAKT AMELİYATI NASIL YAPILIR

Katarakt ameliyatı çocuklarda genel anestezi ile erişkinlerde ise lokal anestezi ile yapılmaktadır. Lokal aneztezi enjek- siyonla (iğneyle) veya enjeksiyonsuz (iğnesiz); damla ile yapılabilir. Günümüzde katarakt ameliyatı, halk arasında ''laserle katarakt ameliyatı'' olarak bilinen tıbbi adı “FAKOEMÜLSİFİKASYON” veya kısaca “FAKO” olarak isimlendirilen bir teknikle yapılmaktadır. Bu teknik, halk arasında ''dikişsiz katarakt ameliyatı'' olarak isimlendirilmektedir.

GLOKOM (GÖZ TANSİYONU YÜKSEKLİĞİ) NEDİR?

Glokom, göz içi basıncının yükselmesi nedeniyle görme sinirinin giderek zayıflamasına ve böylece görme kaybına yol açan ciddi bir hastalıktır. Birçok glokom çeşidi vardır fakat en sık görülen glokom tipi açık açılı glokomdur.

GLOKOM ERKEN TEŞHİS EDİLMEDİĞİNDE GÖRME KAYBINA YOLAÇAN CİDDİ BİR HASTALIK MIDIR?

Glokom, sinsi bir hastalıktır. Çoğunlukla ileri dönemlere kadar hiçbir belirti vermez ve doktor muayenesi olmadıkça ortaya çıkarılması güç bir hastalıktır. Glokom yavaş seyreden, fakat sürekli ilerleyen ve giderek göz siniri tahribatına yani görme kaybına yol açan kronik bir göz hastalığıdır. Tedavi edilmediğinde kesinlikle görmenin tümüyle kaybına neden olan bir hastalık olduğundan dikkatli olunmalıdır. 40 yaş üstü her birey yılda en az 1 kez göz tansiyonunu ölçtürmelidir.

GLOKOMUN TEDAVİSİNDE BAŞLICA ÜÇ YOL MEVCUTTUR

1) İlaç tedavisi, 2) Laser uygulaması, 3) Cerrahi tedavi (Ameliyat),

KORNEA NAKLİ NEDİR?

Kornea, gözün en ön kısmında yer alan, ışığı odaklama ve gözü dış etkenlerden koruma görevine sahip, görme işlevinde büyük rolü olan, gözün eğimli saydam tabakasıdır ve gözün en önemli kırıcı merceğidir. Korneanın saydamlığının bozulması veya doğal şeklinin bozulması ileri derecede görme kaybına sebep olur. Korneanın saydamlığı birçok hastalık tarafından bozulabilir. Bu hastalıklar doğuştan, genetik kökenli veya mikrobik olabilir. Görme kaybına sebep olan bu hastalıklarda kornea nakli yaparak hastalarımızın görme düzeyini arttırabilmekteyiz.

KORNEA NAKLİ SONRASI GÖRME ORANI NEDİR?

Kornea nakli, korneanın hasar gördüğü veya hastalıklı olduğu durumlarda kullanılan bir cerrahi işlemdir. Kornea nakli sonrasında görme oranı birçok faktöre bağlı olarak değişebilir. İşlem öncesindeki kornea durumu, hastanın genel sağlık durumu ve cerrahi sonrası dikkatli bir iyileşme süreci gerektiren bir dizi faktör, sonuçları etkileyebilir. Nakil sonrası hastadan hastaya değişmekle birlikte genellikle 0,5-0,8 arasında görme düzeylerini yakalayabilmekteyiz.

KORNEA NAKLİ SONRASINDA İYİLEŞME SÜRECİ NEDİR?

Kornea nakli sonrası iyileşme süreci, hastanın sağlık durumuna, ameliyatın tipine ve korneanın nasıl kabul edildiğine bağlı olarak değişebilir. Ancak çoğu durumda, nakledilen kornea vücut tarafından kabul edilir ve hastanın görme yeteneği artar. İlk 1 ay yoğun damla tedavisi sonrası yaklaşık 6-8 ay ilaç kullanımı devam etmektedir. Tam iyileşme süreci 1 yıldır.

KORNEA NAKLİ SONRASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER NELERDİR?

Kornea nakli, dünya genelinde başarılı bir şekilde yapılan bir cerrahi işlemdir ve görme kaybı yaşayan birçok hastaya yardımcı olabilir. Ancak, her cerrahide olduğu gibi cerrahi sonrası bakım ameliyat başarısı için çok önemlidir. Özellikle ilk 1 ay göz travmadan korunmalı, ilaçlar düzgün kullanılmalı. ve kontrollere mutlaka riayet edilmelidir.