Gıdada hem üretici hem tüketici fiyatlarında artış var

- Tüketici fiyatları yüzde 0.43 arttı. Yıllık artış (manşet enflasyon) yüzde 7.89 oldu.
Geçen şubattan bu yana şu veya bu nedenle döviz fiyatlarında önemli ölçüde artışlar oldu.
Acaba yurt çi üretici fiyatları ile tüketici fiyatlarını döviz kurundaki tırmanış nasıl etkiledi?
2012 Şubat ayında ortalama dolar fiyatı 1.777 TL idi. 2013 Şubat ayında ortalama dolar fiyatı 2.220 TL. olarak belirlendi. Yıllık artış yüzde 24.92 oranında.
2012 Şubat’tan 2013 Şubat ayına dolar fiyatı yüzde 24.2 artarken:
- Yurt İçi Üretici Fiyatları Endeksindeki (Yİ-ÜFE) yıllık artış yüzde 12.40 oranında. (Bir önceki yıl aynı dönem için yıllık artış yüzde 1.84 idi.)
- Tüketici Fiyatları Endeksindeki (TÜFE) yıllık artış yüzde 7.89 oranında arttı. (Bir önceki yıl aynı dönem için yıllık artış yüzde 7.03 idi.)
Döviz fiyatlarındaki artışın aynı ölçüde üretici ve tüketici fiyatına yansıması beklenemez. Ama bir gerçek var. Bizde tarım ve sanayi ürünlerinde ithal girdinin payı yüksek olduğundan maliyeti yükselten döviz fiyatındaki artış, belli bir dönem sonunda fiyatlara yansıyor.
Şubat ayındaki üretici fiyatları, üretim maliyetlerinin döviz fiyatındaki artıştan etkilenmeye başladığı işaretini vermektedir. Fakat döviz fiyatlarındaki artışın henüz tüketici fiyatlarını (enflasyonu) etkilemeye başlamadığını göstermektedir.
Şubat ayında tüketici fiyatlarındaki en yüksek artış gıda ve alkolsüz içkilerde görüldü.
Gıda ve alkolsüz içeceklerde yıllık fiyat artışı yüzde 10.05 oldu.
Halkımız, enflasyon rakamları tartışılırken, kendi enflasyonunu gıda fiyatlarındaki artışa bakarak hesaplar.
Çünkü ülke genelinde tüketim harcamalarının yüzde 24.45’ini gıda harcaması oluşturur. Alt gelir grubunda hane halkı harcamalarının yarıdan fazlası gıda harcamalarına gider.
İki aylık dönemde gıda fiyatlarının yüzde 5.29 arttığını dikkat çekmektedir.
Tüketici için bir başka önemli fiyat artışı ulaştırmada görülen yüzde 12.88 oranındaki yıllık artıştır.
Giyim ve ayakkabı fiyatlarında bir önceki aya göre yüzde 5.08 gerileme, talepteki daralmaya paralel olarak perakendecinin fiyatlarını aşağıya çekme zorunda kaldığının göstergesidir.
Tüketici fiyatları 2 nedenle artar: (1 )Üretici fiyatı artırır. Sonunda üretici fiyatı tüketici (perakende) fiyatına yansır. (2) Piyasa o kadar canlıdır, tüketici o kadar coşkuludur ki, perakendeci fiyatlardaki kâr yükünü artırır.
Bilinen şudur ki, piyasa canlı değil. Tüketici coşkulu değil. Tüketicinin cebindeki para artmıyor. Bu durumda perakendeci bırakınız fiyattaki kâr yükünü artırmayı, kârı en aşağıya çekerek işini sürdürme arayışında.
O zaman tüketici fiyatının arkasındaki gücün, üretici fiyatları olduğu ortaya çıkıyor.
Üretici ne durumda?
Yurt içi üretimde gıda ürünü üretiminin ağırlığı yüzde 20.66 oranında. Şubat ayında, gıda ürünleri üretici fiyatlarında yıllık artış yüzde 12.01 oldu.
Yurt İçi üretici fiyatlarındaki yıllık artış, tekstil ürünlerinde yüzde 14.88, giyim eşyasında yüzde 18, ana metallerde yüzde 15.93, motorlu kara taşıtlarında yüzde 20.69 oranında.
Bunlar yüksek maliyet artışının işareti. Belli dönem sonra perakendedeki fiyatlara yansıması kaçınılmaz.
Genel bir değerleme yapmak gerekir ise şubat ayında tüketici fiyatlarındaki artışın her şeye rağmen olumlu çizgide kaldığı, fakat yurt içi üretici fiyatlarındaki artışın önem kazandığı, gelecek günler için enflasyon baskısını artıracak bir yönde geliştiği söylenebilir.