Engelli kavramı bireyden ziyade toplumun bakış açısı ve yaklaşımlarıyla ilgilidir. Bireyin hastalık ya da yetersizliğe sahip olması engelli olması demek değildir. Bu hastalık ya da yetersizliğinden kaynaklı sebeplerle yaşamda erişemedikleridir bireyi engelli yapan. Engellilik, özel gereksinimli bireyden çok herhangi bir hastalık ya da yetersizliğe sahip olmayan insanların tutumlarıyla ilgili bir durumdur. Bireyleri engelsiz kılmak insanların tutumlarını olumlu hale getirerek kolaylaşabilirken farkındalık etkinlikleri tutumların değişmesinde kullanılabilecek faaliyetlerden biridir. Buna paralel olarak birçok yetersizlik grubu için farkındalık günleri oluşturulmuştur. En genel çerçeveden bakacak olursak örneğin 1993’ten beri 3 Aralık gününün dünya engelliler günü olarak takvimde yer alması ve hatırlanması farkındalık için bir başka somut adım olarak değerlendirilebilir.
Bu bağlama işin bir de eğitim boyutundan bakacak olursak eğer. Bu bireylerin yaşıtlarından farklı özelliklere ve yeterliliklere sahip olmaları nedeniyle eğitim ihtiyaçlarıyla da özel olarak ilgilenilmesi ve karşılanması sonucunu kavramamız şaşırtıcı olmayacaktır. Özel gereksinimli bireylerin eğitim süreçleri özel olarak yetiştirilmiş personeller eşliğinde, bireylerin ihtiyaçlarını karşılayan uygun eğitim ortamlarında, bireyselleştirilmiş şekilde hazırlanan eğitim programları kullanılarak gerçekleştirilen bir eğitim sürecidir.
Otizim spektrum bozukluğu, konuşma ve dil bozuklukları, zeka düzeyinde sorunlar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, gelişimsel gerilik, okuma güçlüğü (disleksi), yazma güçlüğü (disgrafi), matematik zorluğu (diskalkuli) gibi öğrenme alanındaki çeşitli zorluklar özel eğitim müdahale programları içerisinde yer almaktadır. Özel eğitim, yaşına göre tipik gelişim göstermeyen çeşitli yetersizliklere sahip bireyler için tasarlanmış bir eğitim türüdür.
Bu bağlamda;
-Dil ve konuşma yetersizliği olan bireyler.
-Öğrenme güçlüğü olan bireyler.
-Otizm spektrum bozukluğu olan bireyler (osb).
-Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan bireyler (DEHB).
-Zihinsel yetersizliği olan bireyler
-Üstün yetenekli bireyler
-İşitme yetersizliği olan bireyler.
-Görme yetersizliği olan bireyler.
-Fiziksel yetersizliği olan bireyler.
Şeklinde özel eğitime ihtiyaç duyan bireyler farklı kategorilere ayrılmıştır.
Son olarak yazımızı toparlarken özel eğitimin yukarıda belirtilen sınırlılık alanlarından birine ya da birkaçına sahip özel gereksinimli bir bireye karşı temel amaçlarının ve hedeflerinin;
-Özel gereksinimli bireyin toplum içerisindeki diğer bireylerle birlikte iletişim ve uyum becerilerinin kazandırılması.
-Özel gereksinimli bireyin tek başına hayatta kalabilmesi için gerekli olan bağımsızlık ve yaşam becerilerinin kazandırılması
-Özel gereksinimli bireyin ilgi alanlarının ve yeteneklerinin fark edilmesi, iş hayatına hazırlanması ve mesleki anlamda gelişmesi için yetenek ve yeterlilik becerilerinin kazandırılması.
Gibi farklı perspektiflerin, bireyin yetersizlikten etkilenme düzeyine göre birleştirildiği ve aile ile koordineli şekilde gerçekleştirdiği bir süreç yelpazesi bulunmaktadır.